Kostrowicki 

​

Harold Godwinson, król Anglii, dawniej hrabia Wessex i trzej jego bracia, Tostig (hrabia Northumbrii), Gyrth (hrabia Anglii Wschodniej, Cambridgeshire i Oxfordshire) i Leofwine (hrabia Kent, Essex, Middlesex, Hertford i Surrey ), poległ w bitwie (Stamford Bridge i Hastings (1066)) w odstępie kilku dni. Słynny spór pomiędzy Haroldem i Tostigiem położył kres panowaniu Saksonii i Danii w Anglii. Ich siostra, Edyta z Wessex (1025-1075), była królową Anglii poprzez małżeństwo z Edwardem Wyznawcą (panowanie 1042-1066). Ich rodzicami byli Godwin, hrabia Wessex (Gōdwine Wulfnothsson) i Gytha Thorkelsdóttir, siostra Ulfa Jarla, jarla Skåne i regentki Danii. Ulf był synem Thorgila Spraklinga (żonatego z Estrid Sveinsdóttir, siostrą króla Cnuta Wielkiego, władcy Anglii, Danii i Norwegii, którego matką była córka Mieszka I (dynastia Piastów), który przyjął chrześcijaństwo w Polsce), ojciec króla Danii Sweyna II i protoplasta rodu Estridsenów (władcy Danii od 1047 do 1412).

 

Ich potomkowie znaleźli schronienie w Danii, Norwegii, Litwie, Rusi (Kijów, Nowogród) i gdzie indziej w Europie. Gytha z Wesssex, córka Harolda Godwinsona, poślubiła Władimira Monomacha, księcia smoleńskiego, ok. 1074/5. Najstarszy syn Włodzimierza Monomacha i Gyty z Wessex, Mścisław I z Kijowa (1076-1132), występujący w sagach nordyckich pod imieniem Haralda, po swoim dziadku, panował w Nowogrodzie od 1088 do 1093 roku.

 

W latach następujących po inwazji Normanów wielu Anglików i Anglików, uznających życie pod jarzmem Normanów za nieznośne, szukało schronienia w Europie Wschodniej. Zanotowano, że miał miejsce exodus na pokładzie dużej floty statków, która popłynęła do Konstantynopola, gdzie wiele z nich pozostało na służbie rzymskiego cesarza Bizancjum Aleksego I Komnena (1081-1118) i że dużemu kontyngentowi przyznano terytorium przez Morze Czarne, które to terytorium nazwali Niwe Englaland (angielski saksoński), z angielskimi nazwami miejscowości [i] .

​

Kostrowicki to wybitna rodzina szlachecka Białorusi i Litwy [ii], ruska (białorosyjska) rodzina bojarów, której gałęzie używają różnych herbów – Bajbuza, Kostrowiec, Prawdzic i Wąż (co oznacza „wąż”; wiwerna, symbol i sztandar Wessex, pochodzące z łaciny oznaczające żmiję, żmiję lub bolenia – patrz także herb Księstwa Mazowieckiego (za Piastów), do którego dodana została wiwerna z tego okresu – przypisywany Magnusowi Haroldsonowi). Wcześniejsza nazwa tej rodziny to Obakunovich (ros. Обакунович). W Kronice Nowogrodu 1016-1471 znajdują się odniesienia do członków rodu Obakunowiczów, Posadników (burmistrzów - patrz Bogdan Obakunowicz i Fedosi Obakunowicz), Tysiackich (Tysiące, dowódcy armii, czasami tłumaczeni jako dux bellorum lub herzog - patrz Oleksander Obakunowicz), Centurioni (kapitanowie) i Bojarin (patrz także Iew i Wasilij Obakunowicz) z Nowogrodu, Pan Nowogród Wielki – Republika Nowogrodzka (1136-1478) [iii].

​

Obakun (lub Avvakun) w języku staroruskim oznacza „miłujący Boga”. Obakunovich oznacza syna Obakuna. Godwin wywodzi się od słowa „Godwine”, składającego się z dwóch elementów pragermańskich: „gudą” (bóg, bóstwo, istota boska) oraz „winiz” (przyjaciel). Spolonizowane imię Kostrowicki (odm. Kastravitski, Kastravitsky, Kostrovitski, Kostrovitsky, Кастравіцкі) oznacza „od krzyża” i było używane przez Protasa Kostrowickiego (patrz poniżej) i innych członków rodziny z drugiej połowy XVI wieku. Krzyż można znaleźć na monetach anglosaskich i herbie dynastii Wessex od 838 r., kiedy to na soborze w Kingston (i później w tym samym roku) Ecgberht z Wessex potwierdził Kościołowi w zamian pewne ziemie i przywileje za ciągłe wsparcie. Protokół soboru w Kingston i inny statut z tego roku zawierają identyczne sformułowanie: warunkiem przyznania stypendium jest to, że „my sami i nasi spadkobiercy będziemy odtąd zawsze mieć mocne i niewzruszone przyjaźnie z arcybiskupem Ceolnothem i jego kongregacją w Christ Kościół". Zobacz Æthelred I (845/848 do 871), król Wessex (865-871), wnuk Ecgberhta z Wessex, protoplasta Godwinsonów [iv].

​

W dniu 8 marca 1561 roku Bojaryn Jakow Fedorowicz Obakunowicz Lewtik w towarzystwie swego syna Protasa Kostrowickiego, podstarosty mścisławskiego i dworzanina, otrzymał od króla Zygmunta II Augusta (króla polskiego i wielkiego księcia litewskiego (WDL)) przywilej potwierdzający mu wieś Steckowa (alias Kostrowicze) w guberni mścisławskiej, po raz pierwszy nadany przez Kniaza Jurija Łukgvenowicza Mścisławskiego (alias Jurija Semionowicza (Lengvenaitis)) (księcia nowogrodzkiego (1432-1440) i księcia mścisławskiego (1431-1442, 1445-1460)) jego Skarbnik Srebrny (Podskarbi) Iwan, Dziadek Jakowa, który to przywilej został później także Iwanowi potwierdzony przez Kniaza Iwana Juriewicza Mścisławskiego [v]. Syn Jakowa, Bohdan z Kostrowic Kostrowicki, był ojcem Wasila Kostrowickiego (żonatego z Reginą Zambrzycką), który został sekretarzem Jana II Kazimierza Wazy, króla Polski i WKL (1648-1668). Córka Wasila, Regina, wyszła za mąż za Samuela Filipowicza (h. Prawdzic - herb używany przez gałąź Kostrowickich).

 

Grzegorz Kostrowicki, żonaty z Maryną Iwanowiczówną, był czterokrotnie wybierany na burmistrza Wilna (w latach 1667, 1673, 1679 i 1685). Michał Kostrowicki (h. Baybuza) był także burmistrzem Wilna (i właścicielem majątku Arnionys (Orniany), gdzie w 1800 roku zlecił budowę klasycystycznego pałacu, stajni i budynków gospodarczych). Romuald Kostrowicki z Kostrowicz (h. Bajbuza), właściciel Małego Możejkowa, był marszałkiem szlachty powiatu lidzkiego (w latach 1823-1846).

 

Samuel Kostrowicki (h. Bajbuza), prezes Polskiego PEN Clubu (zrzeszającego pisarzy i poetów), został pochowany na cmentarzu Hietzinger Friedhof obok Pałacu Schonbrunn pod Wiedniem [vi]. Jego córka Melania Kostrowicka (1813-1889) jest w pobliżu, w tej samej posiadłości Kostrowickiego, co Fanny Elssler (Fanni Elßler) (1810-1884) [vii], słynna austriacka baletnica okresu romantyzmu, bliska przyjaciółka. Poeta, przodek surrealizmu i krytyk sztuki posługujący się pseudonimem Guillaume Apollinaire - Wilhelm Albert Włodzimierz Apolinary Kostrowicki (1880-1918) - był wnukiem Melanie i Napoleona-François-Charlesa-Josepha Bonaparte, syna Napoleona I i Marie-Louise Habsburgów [viii]. Z tej linii pochodzili Jerzy Samuel Kostrowicki (1918-2002), urodzony w majątku ojca w Kosceniewie koło Lidy, i jego brat Andrzej Samuel Kostrowicki (1921-2007), obaj szanowani profesorowie geografii na Uniwersytecie Warszawskim.

​

Linia Lew-Ostika Kostrowickiego (herb czteroćwiartkowy - Pogoń, Kostrowiec, Wąż i Trąby) („Lew” oznacza Lew), której siedziba od XVII w. do 1863 r. znajdowała się w Nawaselkach (Nowa Osada) koło Mińska na Białorusi, to dzieło Grigorija Ostika h. Trąby (ok. 1535-1580), marszałek nadworny Wielkiego Księstwa Litewskiego, którego matką była księżna Marina Michajłowna Zasławska - Mścisławska, Giedyminid. Rodzina Ostików (warianty: Ościk, Ościk, Ościkowicz, Astikai) wywodzi się od Krystyna Ostika z Kernave (1363-1442/4) (starożytna stolica Litwy, wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO), kasztelana wileńskiego (od 1419) i protoplastki rodziny Ostików i Radziwiłłów, poprzez dwóch jego synów, Stanislovasa / Stanko Ostikowicza i Radziwiłła Ostikowicza.

 

Historyk i genealog dr Józef Puzyna (1878-1949) badał litewską legendę, że ród ten wywodzi się patrylinearnie od Godwina Haroldsona, najstarszego syna Harolda Godwinsona przez jego żonę Edytę Piękna (wnuczkę króla Aethelreda Niegotowego (po jego córce Wulfhilda i Thorkell Wysoki (Havi), mianowany hrabią Anglii Wschodniej i hrabią Danii przez siostrzenicę Cnut) króla Edwarda Wyznawcy i pani z Walsingham (linia Alfreda Wielkiego) [ix]). Puzyna doszła do wniosku, że albo ten Godwin, albo syn tego Godwina założyli księstwo, zwane początkowo księstwem Alsen, zwane też Nalšką lub Nalszczańską, ze stolicą w Utenach, które z czasem stało się dynastią Wielkich Książąt Litewskich [x], którego członkami zostali królowie Polski, Czech i Węgier.

​

Dorsprung (brat Mendoga, jedynego króla Litwy), przez Narimunda (alias Sirputis, książę Kernave i brat Traidenisa), pozostawił potomstwo, od którego pochodzą Ostikowie i Ostikowicze herbu Centaurus-Hippocentaurus (który herb Narimund zmienił się w „ Pogon”/„Pahonia”, nakazujący swoim potomkom noszenie go na tarczach), będący według Kojalowicza-Wijuka T.J., Herolda XVII-wiecznej Litwy, najstarszą linią rodu wielkoksiążęcego Litwy.

 

W 1436 r. WKL Zygmunt Kestutaitis nadał przywilej nad Alantą w powiecie Utena Ona, pochodzącej ze żmudzkiej rodziny książęcej/książęcej, żonie Krystyna Ostika. Ostikowie należeli do największych właścicieli ziemskich Wielkiego Księstwa Litewskiego.

 

Jerzy Grigoriewicz Ostik (zm. 1546), marszałek nadworny Litwy, poślubił księżniczkę Marinę Michajłownę Mścisławską Zasławską (zm. 1563) (jej siostra Anastazja (zm. 1580) wyszła za mąż za brata Jerzego, Grigorija Grigoriewicza Ostika (zm. 1557)), potwierdzając silne więzi między tymi rodzinami a Mścisławem, prowincją litewską graniczącą z Nowogrodem. Siostry te wywodziły się ze strony ojca, księcia Michaiła Iwanowicza Zasławskiego (Michailas Ivanovičius Zaslavskis) (1499-1534/6, syn księcia Iwana Juriewicza Zasławskiego, wojewody mińsko-witebskiego (1468-99)), z GDL Jaunutis (Jawnuta) , ochrzczony jako Iwan w wierze prawosławnej, młodszy syn i wybrany następca WKL Giedymina. Ze strony matki byli potomkami Juliany, córki i dziedziczki Kniaza (księcia) Iwana Juriewicza Łukgvenowicza Mścisławskiego (ros. Мстиславский) (pochodzili od Lengvenisa, syna WDL Algirdasa, kolejnego syna Giedymina i Juliany z Tweru (córki wielkiego księcia Aleksandra lub Aleksandr Michajłowicz (ros. Александр Михайлович Тверской) (1301-1339), książę Tweru jako Aleksander I i wielki książę Włodzimierza-Suzdal jako Aleksander II (dom Ruryków) - zarówno on, jak i jego ojciec zostali kanonizowani i zaliczeni do świętych Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej). W posagu i dziedzictwie swojej żony Michaił Zasławski otrzymał od Aleksandra Jagiellończyka WKL i króla Polski część księstwa mścisławskiego oraz prawo do miana Mścisławskiego (ros. Mścisławski; Мстиславский). 1622), który odrzucił ofertę Bojarów objęcia tronu rosyjskiego, był przywódcą Siedmiu Bojarów rządzących Rosją w latach 1610-1612 i przewodniczącym Soboru Zemskiego (parlamentu rosyjskiego) w 1613 r. Był ostatnim z Mścisławskich /y linia męska, wówczas najstarsza linia rosyjskich książąt. Nastała era Romanowów.

​

Po zrzeczeniu się praw dziedzicznych swojej dynastii wraz ze śmiercią Zygmunta Augusta II w 1572 r. (który spowodował wprowadzenie po nim monarchii elekcyjnej na Litwie i w Polsce), synowie Jerzego Grigoriewicza Ostika (powyżej), Jerzy Ostik (żonaty Magdalenie Bramowskiej z Łomnic (Morawy)) i Grigorij Ostik (1535-1580) (żonaty z Jadwigą Nosiłowską, córką wojewody witebskiego) poparli nieudaną kandydaturę Fiodora Iwanowicza z Moskwy w wyborach na tron polski i do WKL. To miała być zguba Grigoriego.

 

Jerzy Ostik, pierwszy wojewoda mścisławski (1566-1578) i wojewoda smoleński (1578), zmarł w 1579 r. W 1580 r. Grigori został pojmany przez Gabriela Bekesza na rozkaz Stefana Batorego, wybranego na króla Polski i WKL, torturowany do spowiedzi i szybko osądzony przez funkcjonariuszy Mikołaja Radziwiłła (popierającego wybór Stefana Batorego) i stracony, odmówiono mu prawa do procesu przez rówieśników. Ważność tego postępowania była wątpliwa [xi]. Alanta, jego dom w Wilnie przy ulicy Didžioji gatvė 7 i wiele innych nieruchomości zostały skonfiskowane. Alanta i ten dom zostały przekazane Bekeszowi i później sprzedane.

 

Syn Grigorija Ostika, Jan, został uwięziony, zwolniony w 1581 r. i uznany za niewinnego. Odzyskał część majątku rodzinnego, został sędzią ziemskim i magistratem w Wilnie oraz dworzaninem królewskim. Mikołaj Radziwiłł zmarł w 1584 r. W 1585 r. Krzysztof Mikołaj „Piorun” Radziwiłł), wojewoda wileński i hetman wielki litewski, wygłaszając przemówienie o różnicach między prawem litewskim i polskim w Senacie Rzeczypospolitej Obojga Narodów, mówił o przypadku Grigorija Ostika i stwierdził, że „w jakiś sposób zbyt szybko zgodziliśmy się, że należy go ukarać” [xii].

 

W 1586 r. (po śmierci Batorego) Jan Ostyk podjął próbę odzyskania nie zwróconych mu dóbr ojca, lecz bezskutecznie [xiii]. Ożenił się z Zofią Jundziłł (h. Łabędź)) w 1594 r., która po jego śmierci w 1609 r. ożeniła się ponownie [xiv]. Ta gałąź rodu Ostików, korzystając z pomocy krewnych i zwolenników, przyjęła imię Kostrowicki (h. Wąż).

 

Stefan (Lew-Ostik) Kostrowicki był skarbnikiem Rzeżyc, spadkobiercą Nowosiołek itp. (Novoselki, w skład których wchodziły Vialikija Navasiolki (Duże Nowoselki) (gdzie od lat 30. XIX w. stał klasycystyczny pałac/dwór w parku) i Malyja Navasiolki (Małe Novoselki, czyli Stare Nowoselki), gdzie przez stulecia stał tradycyjny drewniany dwór (dvor), od XVII w. był domem rodziny Lew-Ostików Kostrowickich), a także do Stankowa i Starzynek. Wnuk Stefana, Ignacy, był adiutantem Dworu Królewskiego (adjutantem Dworem Królewskim) i generałem artylerii. Samuel (Lew-Ostik) Kostrowicki, był kapitanem artylerii, kapitanem gwardii honorowej cesarza Napoleona I, prezesem sądów ziemskich w Mińsku i spadkobiercą Nowoselek, Jaroszówki k. Kojdanowa w powiecie mińskim i juckim uroczyska, Lisie Nory, Dubówka i Prymhilje, miejsce pochówków rodzinnych.

 

Karol (Lew-Ostik) Kostrowicki (1819-1874), Komisarz Skarbu i Aprowizacji obwodu mińskiego, żonaty z Heleną Świętorzecką (Sventarzhetską) (zioło/herb: Trąby), właścicielką Malyi Navaselki. Młodszy brat Kazimierza, który sprzedał Wielkie Nawasiołki (w 1860 r.), Karol został zesłany w łańcuchach na Syberię, a jego majątek skonfiskowany, po tym, jak wraz z innymi bliskimi wziął udział w powstaniu styczniowym 1863 r. przeciwko carskiej Rosji. Później poszła tam za nim żona Karola, córka Dorota i syn Stanisław, a w Tobolsku urodziła się jeszcze trójka dzieci, synowie Kazimierz Rafał (1868) i Ambroży Samuel (1870) oraz najmłodsza córka Maria. Karol został zwolniony w 1872 r., umierając wkrótce po powrocie.

 

Kazimierz Rafał (Lew-Ostik) Kostrowicki, znany szerzej pod pseudonimem Karuś Kahaniec („Lampa”), białoruski poeta, dramaturg, językoznawca, rzeźbiarz, działacz narodowy i kulturalny (1868-1918) [xv]. Przeżył ciężkie życie, cierpiał na chroniczne problemy ze zdrowiem, a kręgosłup doznał urazu w wypadku w dzieciństwie. Jego działalność polityczna sprawiała, że znalezienie i utrzymanie zatrudnienia było trudne, a pracodawcy nie akceptowali go lub obawiali się represji ze strony władz. Został jednym z założycieli Białoruskiego Ruchu Wyzwoleńczego (Hramada) i współpracownikiem jego gazety „Nasza Niwa” („Nasze Pole”), założonej w 1906 r., reaktywowanej w 1991 r. Był także członkiem Białoruskiego Ruchu Wyzwoleńczego. Komitetu Białoruskiego w marcu 1917 r. i jeden z organizatorów Kongresu Ogólnobiałoruskiego, który odbył się w Mińsku w grudniu 1917 r., ściśle współpracując ze swoim bratem Ambrożym. W 1899 roku ożenił się z Anną (Haliną) Konstantinowicz Prokopowicz (Prokopowicz) z guberni mohylewskiej.

​

Ambroży Samuel (Lew-Ostik) Kostrowicki (1870-1937) białoruska osoba publiczna, która w 1917 roku była przewodniczącym Zjazdu Białoruskich Organizacji Narodowych w Mińsku, utworzonego przez Białoruski Komitet Narodowy, był lekarzem medycyny, w tym charakterze pełnił funkcję służył jako major armii rosyjskiej podczas I wojny światowej. Był młodszym bratem Kazimierza-Rafała. Ożenił się z Marią Stefanią Boguszewską, córką Alberta Boguszewskiego z Izabelowa (k. Mińska) i Aleksandry Ostrowskiej.

 

Istnieją żyjący potomkowie tych i innych linii tej wieloaspektowej, historycznej rodziny.​

​​

​

Bibliografia

​​​

​Wszelkie prawa zastrzeżone